Acyklowir - działanie tabletek na opryszczkę

Przeczytasz w: 5 min.

Co to jest acyklowir?

Acyklowir jest preparatem przeciwwirusowym, który hamuje namnażanie się wirusów opryszczki pospolitej (Herpes simplex). Cząsteczka została opatentowana w 1974 roku, a zatwierdzono ją do użytku medycznego w 1981 roku. Znajduje się na liście leków podstawowych Światowej Organizacji Zdrowia.

W 2017 roku acyklowir był na 166 miejscu wśród najczęściej przepisywanych leków w Stanach Zjednoczonych (ponad trzy miliony recept). Acyklowir był jednym z pionierskich leków stosowanych w terapiach przeciwwirusowych. Na jego podstawie stworzono wiele innych preparatów o podobnym działaniu. Podstawą syntezy acyklowiru były nukleozydy wyizolowane z gąbki karaibskiej Cryptotethya crypta. Za odkrywcę tego leku uważa się Howard Schaeffera.

Działanie acyklowiru

Mechanizm działania acyklowiru polega na wbudowywaniu się w strukturę genetyczną wirusa i blokowanie dalszej replikacji. Jest to możliwe dzięki podobnej budowie acyklowiru do cząsteczki guanozyny (jest to cząsteczka budulcowa, potrzebna do tworzenia wirusowej nici DNA). W zakażonych komórkach acyklowir wbudowuje się do nowotworzonego łańcucha DNA wirusa, zamiast prawidłowej guanozyny i natychmiastowo hamuje dalsze tworzenie nici. Ponadto blokuje też inny enzym, który jest niezwykle istotny do kopiowania wirusowego DNA i namnażania się samego wirusa.

W przypadku zakażenia wirusem opryszczki tabletki z acyklowirem są w tym momencie tak zwanym lekiem pierwszego rzutu, czyli są stosowane jako pierwsze w kolejności. Według niektórych badań naukowych, zastosowanie tabletek acyklowiru w początkowych kilkudziesięciu godzinach infekcji wirusem HSV, gdy pojawiają się pierwsze objawy zwiastujące zakażenie (swędzenie, mrowienie, zaczerwienienie) może skracać czas trwania infekcji i zmniejszyć ból.

Odpowiednio szybkie użycie acyklowiru może sprawić, że do pojawienia się pęcherzyków w ogóle nie dojdzie. Lek ten działa od wewnątrz, trafiając bezpośrednio do wirusa wywołującego opryszczkę, który kryje się w lokalnych skupiskach komórek nerwowych.

Wskazania do stosowania acyklowiru

Głównym wskazaniem acyklowiru dostępnego bez recepty jest leczenie nawrotowej opryszczki warg i twarzy wywołanej przez wirus opryszczki pospolitej (Herpes simplex) u dorosłych. Produkt leczniczy może być stosowany jedynie u pacjentów, u których w przeszłości rozpoznano zakażenie wirusem opryszczki pospolitej.

Standardowe dawkowanie acyklowiru na opryszczkę wynosi 200 miligramów leku, podawanego 5 razy dziennie przez 5 dni z przerwą nocną. Oznacza to, że w ciągu całego dnia, gdy nie śpimy, należy pięciokrotnie podać lek, starając się, by odstępy między kolejnymi dawkami były w miarę równe. Jest to nieco inny schemat niż w przypadku antybiotyków, gdzie przerwa między dawkami musi być zawsze równa w ciągu pełnych 24 godzin (pacjenci często wtedy narzekają, że muszą wstawać w nocy, żeby zażyć lek).

Acyklowir w ciąży

Acyklowir jest lekiem względnie bezpiecznym. Jeśli jednak pacjentka chciałaby zażyć w czasie ciąży acyklowir w tabletkach, to wskazane jest w takiej sytuacji skonsultowanie się wcześniej z lekarzem specjalistą. Ten produkt może być stosowany w ciąży jedynie w przypadkach, gdy w opinii lekarza oczekiwane korzyści ze stosowania leku u matki przewyższają zagrożenie dla płodu.

Wiele karmiących mam często pyta też o związek między acyklowirem a karmieniem piersią. Badania pokazują, że cząsteczki leku przenikają do mleka matki i mogą tam osiągnąć nawet 410% stężenia leku mierzonego w osoczu. Oznacza to, że niemowlę mogłoby otrzymać niepotrzebnie bardzo dużą dawkę leku. Z tego też powodu należy zachować szczególną ostrożność i poradzić się lekarza specjalisty.

Środki ostrożności i przeciwwskazania do stosowania acyklowiru

Mimo wysokiego profilu bezpieczeństwa nie zawsze jest możliwość zastosowania na opryszczkę acyklowiru. Uważać muszą przede wszystkim osoby, które są uczulone na substancję aktywną, walacyklowir lub jakąkolwiek substancję pomocniczą. Nie zaleca się stosowania leku u osób z zaburzeniami funkcji nerek, stosującymi leki mogące uszkodzić nerki lub mających obniżoną odporność (np. zakażonych wirusem HIV, czy po przebytym przeszczepie szpiku).

Kobiety w ciąży, karmiące piersią lub osoby starsze powinny się wcześniej skonsultować z lekarzem, zanim samodzielnie zaczną terapię acyklowirem. W przypadku częstych nawrotów opryszczki (powyżej 6 przypadków w ciągu roku), długotrwających lub mocno nasilonych objawów choroby, mimo stosowania acyklowiru, należy zwrócić się o poradę do lekarza specjalisty, gdyż może to świadczyć o zaburzonej odporności.

Jak już było wcześniej wspomniane, acyklowir ma wysoki profil bezpieczeństwa. Niemniej zdarzają się różne działania niepożądane, które na szczęście nie są zbyt częste ani dokuczliwe. Najczęściej dochodzi do nudności, wymiotów, biegunek i bólów brzucha, świądu, wysypki skórnej, zmęczenia lub gorączki. Rzadziej może dochodzić do bólów i zawrotów głowy, duszności, nadwrażliwości na światło czy obrzęków. Większość dolegliwości jest łagodna lub umiarkowana i bardzo szybko przemija. W trakcie terapii acyklowirem bardzo ważne jest, aby utrzymywać prawidłowy stan nawodnienia pacjenta, w trosce o prawidłowe funkcjonowanie nerek.

Powiązane artykuły:

Plastry na opryszczkę - jak działają i co ile zmieniać? >>

Jak przyspieszyć gojenie opryszczki? >>

Uwaga na domowe sposoby na opryszczkę >>

Autor: mgr farm. Wojciech Ziółkowski

Bibliografia:

1. E. Ring; Zapobieganie manifestacji opryszczki wargowej w przebiegu zabiegów medycyny estetycznej; Aesthetica; 2016; nr 13; 6-11
2. A. Lesiak, J. Narbutt; Kompleksowe leczenie opryszczki wargowej; Forum Dermatologicum; 2017; tom 3; nr 4; 147-151
3. Charakterystyka Produktu Leczniczego Heviran Comfort; http://pub.rejestrymedyczne.csioz.gov.pl/ProduktSzczegoly.aspx?id=25116 [1.02.2021]
4. Acyklowir opis profesjonalny; Medycyna Praktyczna; https://www.mp.pl/pacjent/leki/subst.html?id=44 [1.02.2021]